Korrupsiyaga qarshi kurashda butun dunyo mamlakatlari strategiya va tushunchalar uchun xorijiy tajribalarga ye’tibor qaratadi. Korrupsiyaga qarshi samarali chora-tadbirlar ishlab chiqishda boshqa xalqlarning muvaffaqiyatlari va kamchiliklaridan saboq olish muhim ahamiyatga yega. Global boshqaruv uchun qimmatli saboq bo‘lishi mumkin bo‘lgan xorijiy tajribalardan bir nechta asosiy yondashuvlar paydo bo‘ldi.

Birinchidan, shaffoflik va javobgarlik asosiy tamoyillardir. Shvesiya va Yangi Zelandiya kabi davlatlar hukumat harakatlari va qarorlar qabul qilish jarayonlari jamoatchilik nazorati uchun ochiq bo‘lishini ta’minlovchi mustahkam shaffoflik qonunlarini joriy qildi. Bu shaffoflik nafaqat korrupsiyani oldini oladi, balki davlat institutlariga ishonchni mustahkamlaydi.

Ikkinchidan, institutsional mustaqillik va yaxlitlik muhim ahamiyatga yega. Singapur va Gonkong kabi davlatlar korrupsiyaga oid ishlarni xolis tergov qilish va sudga berish uchun kuchli vakolatlarga va yetarli resurslarga yega bo‘lgan mustaqil korrupsiyaga qarshi agentliklarni tashkil yetgan. Ushbu institutsional tuzilma siyosiy aralashuv ta’sirini kamaytiradi va korrupsiyaga qarshi qonunlarning adolatli bajarilishini ta’minlaydi.

Bundan tashqari, samarali ijro mexanizmlari muhim ahamiyatga ega. Amerika Qo‘shma Shtatlarining Xorijiy korrupsiya amaliyotlari to‘g‘risidagi qonuni (FCPA) va Buyuk Britaniyaning Poraxo‘rlik to‘g‘risidagi qonuni ichki va xalqaro miqyosda poraxo‘rlik va korrupsiya bilan shug‘ullanuvchi shaxslar va korporatsiyalarga nisbatan qattiq jazolarni belgilovchi qat’iy huquqiy asoslarga misoldir. Bundan tashqari, xalqaro hamkorlik muhim rol o‘ynaydi. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Korrupsiyaga qarshi Konvensiyasi (UNCAC) kabi tashabbuslar chegaralar osha korrupsiyaga qarshi kurashish bo‘yicha umumiy standartlar va amaliyotlarni ishlab chiqishda mamlakatlar o‘rtasidagi hamkorlikni osonlashtiradi. O‘zaro huquqiy yordam shartnomalari (MLAS) va yekstraditsiya to‘g‘risidagi shartnomalar mamlakatlarga xorijga qochib ketgan korrupsionerlarni jinoiy javobgarlikka tortish imkonini beradi.

Xulosa qilib aytish mumkinki, har bir davlat korrupsiyaga qarshi kurashda o‘ziga xos muammolarga duch kelayotgan bo‘lsa-da, xorijiy tajribalarni o‘rganish qimmatli tushuncha va strategiyalarni beradi. Shaffof, mustaqil va majburiy korrupsiyaga qarshi chora-tadbirlarni qabul qilish va xalqaro hamkorlikni rag‘batlantirish orqali davlatlar birgalikda global boshqaruvni mustahkamlashi va butun dunyo bo‘ylab davlat va xususiy sektorlarda halollikni qo‘llab-quvvatlashi mumkin.

Gurlan tuman hokimi                                 Ruslan O‘razbayev

Dekabr 16, 2024
Muharrir: Jabberganov Orifjon
Ko‘rishlar soni: 37 marta